آموزش شماره ۱ . ( آشنائی با مبانی حسابداری )

مقدمه

حسابداری که گوته اندیشمند آلمانی آن را یکی از زیباترین ابداعات بشری می داند در ابتدا به عنوان یک فن مطرح گردید که در آن تجربه از اهمیت بالایی برخوردار بوده و مفاهیم نظری نقش چندانی در انجام وظایف حسابداری نداشته است اما در قرون اخیر حسابداری به عنوان یک دانش مطرح گردیده است که دارای تئوری و مفاهیم اساسی می باشد، حسابداری زبان مشترک برای انتقال اطلاعات مالی است.

تعریف کلی حسابداری

حسابداری دانشی است که با به کارگیری آن اطلاعات مربوط به معاملات و عملیات مالی و رویدادهای دارای اثر مالی بریک واحد تجاری جمع آوری، تجزیه و تحلیل، اندازگیری، ثبت، طبقه بندی می شود محصول نهایی نظام حسابداری گزارش ها و صورت های مالی است که مبنای تصمیم گیری اشخاص ذی نفع (مدیران، سرمایه گذاران، دولت و… ) قرار می گیرد.

حسابدار کیست ؟

حسابدار فرد متخصصی هستند که می توانند اطلاعات مالی را جمع آوری، پردازش کنند و گزارش های مالی مناسبی را برای تصمیم گیری اشخاص مختلف فراهم نمایند.

بیشتر بخوانید :ویژگی های حسابداران موفق و سودآور

صورت های مالی 

محصول اصلی پردازش اطلاعات مالی و عمده ترین وسیله انتقال اطلاعات مالی به اشخاص برون سازمانی می باشند. صورت های مالی مجموعه ای از صورت های مجزا در عین حال مرتبط به یکدیگر است که وضعیت مالی و نتایج عملیات یک واحد تجاری را نمایش می دهد، مجموعه صورت های مالی شامل اجزای زیر است : ترازنامه- صورت سودوزیان- صورت سودوزیان جامع-جریان وجوه نقد.

مبانی حاکم بر صورت های مالی

درج اطلاعات مندرج در صورت های مالی نیازمند آگاهی از اصول پذیرفته شده حسابداری است. حسابداری به لحاظ این که انبوه اطلاعات مربوط به فعالیت های مالی را گردآوری و طبقه بندی می کند و در نهایت اطلاعات مالی را به گونه ای ارائه می دهد که گویای وضعیت مالی واحد های تجاری است ، عملی تحلیلی محسوب می شود و هرنوع طبقه بندی تحلیلی باید بر شبکه ای از مفاهیم، مفروضات و اصولی مشخص مبتنی باشد و حسابداری نیز از این قائده مستثنی نیست. بدون درک مفاهیم و اصول حسابداری نمی توان حسابداری را به گونه ای کارآمد به کارگرفت.

الف) مفروضات حسابداری: مفروضات آن دسته از مفاهیم اساسی حسابداری است که جنبه بنیادی دارند و به نحو قابل ملاحظه ای بر اندازگیری، ثبت و گزارش اطلاعات حسابداری اثر می گذارند. انواع مفروضات حسابداری به شرح ذیل می باشد:

• فرض تفکیک شخصیت : برای گزارشگری مالی، واحد تجاری را باید به عنوان یک شخصیت مستقل از صاحب یا صاحبان آن در نظر گرفت.
• فرض تداوم یا استمرار فعالیت: حاکی از این است که واحد تجاری عملیات خودرا در آینده قابل پیش بینی ادامه خواهد داد. به بیان دیگر واحد تجاری آنقدر به موجودیت خود ادامه می دهد تا برنامه های جاری خودرا اجرا و تعهدات خودرا ایفا کند. به طور مثال طبقه بندی دارایی ها و بدهی ها به جاری یا بلند مدت برفرض تداوم فعالیت است. اگر فرض تداوم یا استمرار فعالیت مصداق نداشته باشد تمایز بین جاری و بلند مدت اهمیت خود را از دست می دهد .
• فرض واحد پولی : در گزارشگری مالی رویدادها و فعالیت های مالی واحد تجاری برحسب پول اندازگیری و بیان می شود. پول به عنوان مقیاس مشترک و شاخص اندازگیری در کلیه مراحل فرآیند حسابداری به کار گرفته می شود.
• فرض دوره مالی: برای آن که اطلاعات مربوط به عملکرد و وضعیت مالی یک واحد تجاری در طول زمان فراهم و گزارش شود دوران حیات آن به دوره های زمانی مساوی تقسیم و صورت های مالی در هریک از این دوره ها تهیه می گردد. واحد های تجاری صورت های مالی خودرا در دوره های مالی یکساله تهیه می کنند اما این به معنای تطبیق سال مالی بر سال تقویمی نیست.
• فرض تعهدی: در حسابداری باید درآمد ها به محض تحقق و هزینه ها به محض تحمل و بدون توجه به دریافت یا پرداخت وجه نقد شناسایی گردد. در نتیجه درآمدها و هزینه های شناسایی شده در صورت سود زیان منعکس و با یکدیگر مقابله می شوند تا سود خالص دوره شناسایی گردد.

ب) اصول حسابداری: مبانی و روش های حاکم بر اندازگیری ، ثبت و گزارش اطلاعات مالی یک واحد تجاری را اصول حسابداری می نامند . مفروضات حسابداری جنبه زیر بنایی و اصول حسابداری جنبه کاربردی دارد .

 اصول حسابداری :

• اصل بهای تمام شده : براساس این اصل ، اقلام مختلف دارائی ، بدهی ، درآمد و هزینه به قیمت های معامله شده با ارزش های تاریخی در مدارک حسابداری ثبت می شود .
• اصل تحقق درآمد : براساس این اصل ، درآمد ناشی از فروش کالا و خدمات انجام شده در زمان تحقق معامله شناسایی و ثبت می گردد (بدون توجه به دریافت وجه ) . در فروش کالا درآمد در زمان تحویل ثبت می گردد و در خدمات ، پس از انجام دادن کامل خدمت به مشتری درآمد تحقق می یابد .

نکته : در پیمان های بلندمدت می توان درآمد را به تدریج برحسب پیشرفت کارشناسایی کرد مشروط به آن که میزان پیشرفت کار به طورعینی قابل برآورد باشد.

نکته : طبق قانون دائمی مالیات بر ارزش افزوده ، ملاک تحقق درآمد تاریخ مندرج در صورتحساب است .

• اصل مقابله هزینه با درآمد : بعد از اندازگیری درآمد دوره ، هزینه های انجام شده در طول دوره نیز تعیین و با درآمد مربوطه مقابله می شود تا سود خالص دوره مشخص گردد چنانچه درآمد واحد تجاری از هزینه های آن بیشتر باشد ، تفاوت را سود خالص و در صورتیکه جمع هزینه ها بیشتر از درآمدهای آن دوره باشد تفاوت را زیان خالص در نظر می گیریم .
• اصل افشا: براساس این اصل، صورت های مالی باید حاوی تمام اطلاعات با اهمیت و به موقع بوده و این اطلاعات قابل فهم و حتی الامکان کامل ارائه شود تا امکان اتخاذ تصمیمات آگاهانه را برای استفاده کنندگان فراهم کند.

برخی از الزامات کلی افشا عبارت است از: رویداد های حسابداری، رویدادهای پس از تاریخ ترازنامه ، بدهی های احتمالی و خطرات و ابهامات بااهمیت و…

سایر موارد افشا نظیر اطلاعات مربوط به مبلغ ریالی موجودی های جنسی (کالاهای ساخته شده ، کالاهای درجریان ساخت و مواد اولیه) سود و زیان تحقق یافته و تحقق نیافته ، اطلاعات مربوط به بهای تمام شده و استهلاک انباشته هریک از دارائی های ثابت و…. می باشد .

قلمرو حسابداری

 به موجب تکامل روزافزون علم و صنعت گرایش های تخصصی ای در این زمینه به وجود آمده که به شرح ذیل می باشد.

• مالی : آن بخش از حسابداری است که به اندازگیری و گزارش اطلاعات و تجزیه و تحلیل وضعیت مالی واحد اقتصادی می پردازد و برای استفاده کنندگان ، اطلاعات مزبور امکان تصمیم گیری آگاهانه را فراهم می نماید .
•  بهای تمام شده یا صنعتی: آن بخش از حسابداری است که به ثبت ، تجزیه و تحلیل و گزارش بهای تمام شده محصولات یا فعالیت های معین می پردازد .
• مدیریت: آن بخس از حسابداری است که به تهیه گزارش های مدیریت برای استفاده مدیران می پردازد .
•  دولتی: آن بخش از حسابداری است که به ثبت و طبقه بندی فعالیت های مالی و تهیه صورت های مالی در موسسات و سازمان دولتی می پردازد.
• حسابرسی داخلی: آن بخش از حسابداری است که به رسیدگی ، ارزیابی و ارائه گزارش از عملیات  و سایر کنترل های مربوط به فعالیت یک واحد تجاری می پردازد.
•  مستقل: عبارت است از هرگونه رسیدگی به دفاتر ، اسناد و مدارک که توسط اشخاص مستقل از واحد تجاری به منظور ارائه اظهارنظر نسبت به صحت اطلاعات حسابداری مورد پردازش قرارمی گیرد .

سازمان امور مالیاتی در ماده ۲۷۲ ق م م استفاده از گزارشات حسابرسی شده را برای برخی از فعالان اقتصادی الزامی نموده است .

سخن پایانی

قسمت اول مجموعه مقالات حسابداری از ابتدا تا انتها به پایان رسید ، قسمت های بعدی به صورت منظم در سایت سودآوران مالی ارائه میگردد تا با همراهی شما بتوانیم مسیر صحیح آموزش را طی کنیم . مطالب آموزشی که در سایت سودآوران مالی در اختیار شماست با روش های جدید آموزشی دنیا تهیه شده است و امیدواریم کاستی ها و نقاط ضعف سیستم آموزشی موجود در دانشگاه ها را برطرف نمائیم .

نویسنده : پریسا کرمی ۱۴۰۱/۰۲/۰۱

بیشتربخوانید: آموزش حسابداری از ابتدا تا انتها (قسمت دوم – چرخه عملیات حسابداری)